Zijwind kan een heel peloton en een goed getraind team binnen enkele seconden doen breken. In een etapperace kan een renner zomaar minuten verliezen en de hoop op een goed klassement zien vervliegen. Maar je kunt zijwind ook in je voordeel gebruiken. Ga met ons mee naar Vlaanderen en ontdek hoe je met zijwind moet omgaan.
Vind je plek in de waaier
Het rijden in zijwind is een van de moeilijkste onderdelen van het wielrennen. Het is onvoorspelbaarder dan het beklimmen van een col of het meedoen aan de eindsprint. De wind goed lezen, parkoerskennis, de regels van het spel beheersen en de beste techniek kunnen je helpen om te overleven of er zelfs voordeel uit te halen en misschien een verrassend resultaat te boeken.
Elk wielerseizoen zitten er in de grote rondes zo op het oog onschuldige overgangsetappes. Ze zijn meestal vlak en bedoeld om van het ene deel van Italië, Frankrijk of Spanje naar het andere deel te komen. Het parkoers volgt dan vaak brede, regionale wegen die kilometerslang rechtuit lopen. De organisatoren hopen dan stiekem op een beetje wind.
Dat komt omdat het voor een peloton met profs uitermate zenuwslopend kan zijn om te vechten voor een goede positie en om het wiel van hun voorganger te houden. Maar voor de echte fans is het ook een van de spannendste onderdelen van een wedstrijd. Brecht Dhaene, voormalig profrenner en huidige wegkapitein van Team Bataia, legt uit: "Het ontstaan van waaiers of als alles op een lint wordt getrokken, is de angst van vele renners want als je de slag mist, dan kun je veel tijd verliezen in de achtervolging op de groep voor je. Maar als team kun je de koers echt hard maken en je tegenstanders op de pijnbank leggen, als je weet wat je moet doen."
Vliegen als een Flandrien
"Je kunt je voorstellen dat sommige landen beter zijn in dit tactisch spelletje dan andere. Je moet een grote motor hebben om veel vermogen te kunnen wegtrappen, veel vertrouwen hebben en een goede fietsbeheersing helpt ook. De Belgen en Nederlanders zijn als junioren opgegroeid met het vechten tegen de wind op het vlakke land, dus het is geen verrassing dat de sterkste waaierrijders daar vandaan komen. Maar ook rijders uit het Verenigd Koninkrijk of echte Flandriens zoals Stefan Kung of Nils Politt tref je vooraan in het peloton als de wind aantrekt."
Het ligt voor de hand dat we samen met Dhaene en zijn team dieper ingaan op de kennis, de psyche en de uitrusting die je nodig hebt om te zorgen dat je een sterkere rijder bent in deze uitdagende omstandigheden. Het Bataia-team is verbonden aan een topwielerzaak in Gent en het is één van de coolste teams in het peloton. Laat hun slogan je niet afschrikken. Jazeker, ze zijn 'only here to party', maar dat doen ze terwijl ze de benen van hun concurrenten zwaar laten verzuren, vooral wanneer ze als team vol tegen de wind gaan rijden. Omdat ze vaak rijden rond het Belgische De Moeren, berucht vanwege zijn felle tegenwind, weten ze precies wat ze moeten doen als de wind vanaf de Noordzee opsteekt en over het vlakke, lege, boerenland met weinig beschutting giert.
Vanaf de start erin vliegen
Het begint allemaal met het vinden van een stuk parkoers waar de wind schuin van achteren staat. "Dan kun je serieus hoge snelheden behalen. Bij voorkeur zoek je een typisch Belgische weg: recht, zonder huizen of bomen en geen maisvelden langs de weg," aldus Brecht. "Je wilt dat de wind je zo constant mogelijk voortduwt. De volgende stap is om uit de wind te blijven rijden door je te verschuilen in wat de Duitsers zo mooi 'Windschatten' noemen: de luwte net achter de rijder die schuin voor je rijdt. Positioneer jezelf in een vieruurs- of achtuurs-positie om in het kielzog van de rijder voor je te komen."
"Nu begint de pret. Je hoopt dat de andere rijders oversteken naar de kant van de weg waar de wind vandaan komt waardoor er zoveel mogelijk ruimte ontstaat voor ander renners om in het treintje aan te haken. Maar hier komen team- en wedstrijdtactiek om de hoek kijken. Dat hebben we in het verleden gezien bij Touretappes, zoals de 12e etappe in 2021. Sprinters als Cavendish en Bouhanni dachten dat deze heuveletappe naar Nîmes een gemakkelijke prooi zou worden voor hun snelle eindschot.
"Maar de zuidelijke Mistral-wind gooide roet in het eten, op een manier dat zelfs Tourwinnaar Tadej Pogačar zijn ploegmaten hard nodig had om hem door de dag te helpen. Vechten voor een beschutte plek kostte zelfs de grote kanonnen veel moeite. Ervaren rijders weten dat ze direct vanaf de start erin moeten vliegen en elke breuk in het peloton in de gaten moeten houden. Zodra je het wiel van je voorganger verliest en je wordt blootgesteld aan de zijwind, is de kans groot dat je nooit meer terugkomt in de groep."
Technische keuzes maken ook een groot verschil. "De meeste rijders kozen vroeger voor 35 mm hoge velgen, " zegt Brecht. "Maar de nieuwste generatie ULTEGRA- en DURA-ACE-wielen zijn aerodynamisch zo goed, dat ik zou kiezen voor de C50 (50 mm) versie.
Je kunt hogere snelheden halen en een hogere velg kan daarbij echt een voordeel bieden. Ik haalde ooit tijdens een race een snelheid van 70 km/u en die paar millimeter meer komen op dat moment goed van pas. Let ook op je verzet: een 52-tands voorblad is niet voldoende. Ik zou minstens een 54 kiezen zodat je bij hogere snelheden nog flink kunt doortrekken. Mijn laatste pro-tip is het dragen van een aerohelm die je dat laatste beetje marginale winst kan opleveren."
Vuil spel spelen
Teams die uitblinken in het waaiers rijden, spelen graag een vuil spelletje en laten bijna geen ruimte voor rivalen om uit de wind te zitten. Zo ontstaan er vaak meerdere echelons (uit het Frans, de sporten van een ladder) achter elkaar. In zo'n geval kan het zelfs slimmer zijn om gewoon je eigen kleine waaier te beginnen.
"Want de enige manier om bij te blijven tijdens zijwind is om zo snel en soepel mogelijk van koppositie te veranderen," aldus Brecht. Idealiter rijd je een tempo dat net iets hoger ligt dan wat iedereen kan volhouden en wisselt de voorste rijder binnen een paar seconden van positie door zich aan de windzijde soepel naar achteren te laten zakken en achteraan de groep aan te sluiten. De ideale groepsgrootte is ongeveer 14 rijders. Op die manier kan de hele groep het tempo hoog houden en wordt iedereen slechts kort aan de wind blootgesteld.
Als je met een groep vrienden gaat fietsen, is het niet zo moeilijk om in elkaars slipstream te rijden. Het lastige is dat je meestal net de hele breedte van de weg mag gebruiken. Dan is het een kwestie van zo soepel mogelijk draaien en de kop overnemen zonder je snelheid te verhogen of te laten zien hoe sterk je bent. Na een korte kopbeurt keert de renner terug naar het einde van de waaier en pikt dan soepel in door de snelheid van de achterste rijder te evenaren.
"Als je dit wilt trainen, raad ik je aan om wedstrijden te rijden die bekend staan om hun waaiers en om het parkoers goed te bestuderen," voegt Brecht toe. "Maar vertrouw niet alleen op het routeboek: praat met andere renners of verken zelf het parkoers zodat je weet waar er zijwind staat. Als je een echte prof wilt worden, heb je een papiertje op je stuurpen of bovenbuis met daarop niet alleen de heuvels en kasseienstroken, maar ook waar er mogelijk zijwind staat."
"Tijdens een race kan de samenwerking met andere ploegen snel veranderen, afhankelijk van wie er vooruit rijdt, hoe groot het gat is en waar een rijder in het algemeen klassement staat. De concurrent die voor je rijdt, kan je dus op het ene moment helpen, maar op een ander moment probeert hij je eraf te rijden."
"Als vuistregel geldt dat je op die momenten met zoveel mogelijk ploeggenoten vooraan moet zitten. Idealiter gebruik je het gedeelte van het parkoers voordat de sectie met zijwind begint om jezelf te positioneren. Ik kan me een etappe tijdens de Kreiz Breizh Elites (een categorie 2.2-race in Bretagne) herinneren waar we een korte klim over een smalle weg gebruikten om ons te positioneren voordat we de gaskraan echt opendraaiden."
Brecht vervolg: "We verzamelden ons vóór de voet van de heuvel en reden hem zo traag mogelijk op. Zodra we over de top kwamen en naar rechts draaiden, wisten we dat er zijwind stond en gaven we vol gas. Het is gewoon een gaaf gevoel als zo'n plan werkt en je renners achter je voelt lossen."
De winnende waaier
Een ander berucht voorbeeld van een klassieke waaierrace, is Gent-Wevelgem in 2015. 200 rijders gingen van start maar er kwamen slechts 39 man over de finish. Er stond windkracht 10, met rukwinden tot 80 km/u. Er werd die dag een gemiddelde snelheid op het vlakke gereden waar de meeste profs zich voor zouden schamen, maar het ging die dag alleen om overleven.
Er konden nauwelijks linten worden getrokken omdat renners tegen elkaar reden terwijl ze probeerden hun snelheid constant te houden en op de fiets te blijven zitten. Bradley Wiggins zakte terug naar de laatste waaier en zijn ploegmaat Geraint Thomas belandde in een greppel. Hij stond op, stapte weer op de fiets, positioneerde zich goed en eindigde vervolgens op het podium. Deze editie werd door de Belgische kijkers verkozen tot de meest spectaculaire uit de geschiedenis van deze klassieker, een signaal dat zijwind veel opwinding kan veroorzaken bij wielerliefhebbers.
Alles is geoorloofd
De felle wind tijdens Gent-Wevelgem in 2015 is een goed voorbeeld van hoe je jouw lichaam, de weg en de wind in je voordeel kunt gebruiken tijdens een wedstrijd. Je kunt achtervolgende renners in je kielzog naar de kant van de weg dwingen of ze zelfs echt op de kant zetten. Natuurlijk kan dat ook tegen je worden gebruikt. "Als dat gebeurt, is mijn advies om kalm te blijven en de renner met de breedste rug vóór je te vinden. Races zoals deze kunnen namelijk ook plotseling jouw kant opvallen, dus geef niet op, zelfs niet als je het wiel voor je niet kunt houden."
Samengevat: zijwinden zorgen voor chaos en zijn cool. Ze voegen een extra dimensie toe aan etappes die anders mogelijk heel voorspelbaar zouden worden. Als je wilt meedoen aan plaatselijke of regionale wedstrijden, kan het beheersen van de techniek van het waaierrijden essentieel zijn. Of je nu in een ontsnapping zit of in een grote groep rijdt, de wind in je voordeel gebruiken kan je eindresultaat flink beïnvloeden.
Volg Team Bataia en hun races op Instagram.
Deel dit artikel
